Jak długo czeka się na wyrok sądu II instancji?
Zanim dojdzie do wydania wyroku, sąd I instancji przekazuje akta sprawy sądowi II instancji. W sądzie II instancji sprawa musi zostać zarejestrowana pod odpowiednią sygnaturą, następnie przydzielony skład sędziowski i wyznaczony termin rozprawy apelacyjnej. Z uwagi na obłożenie sądów sprawami, cały proces (do pierwszej rozprawy) może potrwać kilka miesięcy, a nawet lat. Terminy różnią się, w zależności od rangi sądu (sądów okręgowych jest więcej, więc sprawy rozpoznawane są w nich szybciej niż w sądach apelacyjnych) oraz położenia sądu (w mniejszych miejscowościach jest zazwyczaj mniej spraw, więc cała procedura trwa szybciej). Jeżeli jednak nie zostały złożone żadne nowe wnioski dowodowe, jest duża szansa, że sprawa zakończy się już na pierwszej rozprawie apelacyjnej.
Czy można zaskarżyć prawomocny wyrok?
W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest również zakwestionowanie prawomocnego wyroku sądu II instancji. Takimi nadzwyczajnymi środkami zaskarżenia są kasacja, wniosek o wznowienie postępowania w sprawie oraz skarga na wyrok sądu odwoławczego. Więcej o nadzwyczajnych środkach odwoławczych napiszę innym razem.
Tymczasem, jeżeli potrzebujesz pomocy w sprawie karnej, w szczególności w sporządzeniu środka odwoławczego od wyroku, serdecznie zapraszam do kontaktu:
Art. 439 [Bezwzględne podstawy uchylenia orzeczenia]
§ 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli:
1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40;
2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie;
3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego;
4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu;
5) orzeczono karę, środek karny, środek kompensacyjny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie;
6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu;
7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie;
8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone;
9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11;
10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy;
11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.
Inaczej sprawa wygląda przy bezwzględnych przyczynach odwoławczych, opisanych w art. 439 k.p.k. Są to bardzo poważne uchybienia, godzące w fundamentalne zasady postępowania karnego. W przypadku ich stwierdzenia (niezależnie od tego, czy zostały wprost wskazane w apelacji) sąd odwoławczy nie ma wyjścia i musi uchylić zaskarżony wyrok (z zastrzeżeniem przyczyn opisanych w pkt 9-11 art. 439 k.p.k., które nie mogą powodować zmiany wyroku na niekorzyść oskarżonego).
Art. 438 [Podstawy odwoławcze] Orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia:
1) obrazy przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu;
1a) obrazy przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w pkt 1, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu;
2) obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia;
3) błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia;
4) rażącej niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka.
Ponadto apelacja, jako środek odwoławczy, powinna zawierać wskazanie, od którego wyroku skarżący się odwołuje i czego się domaga (jakiego rozstrzygnięcia oczekuje). W apelacji można również wskazać nowe fakty i dowody, jeżeli z jakiegoś powodu nie można było ich powołać przed sądem I instancji.
Jeżeli apelację sporządza profesjonalista (adwokat, radca prawny, prokurator), powinien on również podnieść konkretne zarzuty względem zaskarżonego wyroku (wskazać, jakich błędów dopuścił się sąd I instancji).
Nawet, gdy apelację składa osoba prywatna niebędąca profesjonalistą, takie zarzuty warto wskazać, nawet własnymi słowami opisać, co nie podoba nam się w rozstrzygnięciu sądu – sądowi odwoławczemu będzie w ten sposób łatwiej wychwycić ewentualne błędy popełnione przez sąd I instancji. Z pewnością jednak, celne zarzuty sformułowane prawidłowo przez profesjonalistę mają dużo większą szansę na uwzględnienie i doprowadzenie do zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku. Warto więc zwrócić się w tej sprawie do adwokata.
Rodzaje zarzutów odwoławczych
W apelacji można podnieść zarzuty dotyczące poszczególnych rodzajów naruszeń przez sąd pierwszej instancji. Sąd może dopuścić się naruszenia przepisów prawa materialnego, prawa procesowego bądź popełnienia błędu przy dokonywaniu ustaleń faktycznych stanowiących podstawę wydanego wyroku. Spośród zarzutów można wyróżnić względne lub bezwzględne przyczyny odwoławcze.
Względne przyczyny odwoławcze zostały wskazane w art. 438 k.p.k. W zależności od wystąpienia i wagi uchybień, których dopuścił się sąd I instancji, sąd odwoławczy może uwzględnić takie zarzuty (wtedy albo zmienia zaskarżony wyrok, albo go uchyla) bądź odmówić ich uwzględnienia i utrzymać w mocy zaskarżony wyrok.
§ 1. Pismo procesowe powinno zawierać:
1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy;
2) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo, a także - w pierwszym piśmie złożonym w sprawie - numer telefonu, telefaksu i adres poczty elektronicznej lub oświadczenie o ich nieposiadaniu;
3) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem;
4) datę i podpis składającego pismo.
§ 2. Za osobę, która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, ze wskazaniem przyczyny złożenia swego podpisu.
Warunkiem przywrócenia terminu jest wykazanie, że termin ten nie został dochowany z przyczyn od Ciebie niezależnych i jednoczesne dopełnienie czynności (złożenie odpowiednio apelacji lub wniosku o uzasadnienie jednocześnie z wnioskiem o przywrócenie terminu).
Co powinna zawierać apelacja?
Apelacja jest pismem procesowym, powinna więc spełniać wszystkie wymagania formalne przewidziane dla takiego pisma. Wymogi te przedstawia art. 119 k.p.k.
§ 1. Jeżeli niedotrzymanie terminu zawitego nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych, strona w zawitym terminie 7 dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu, dopełniając jednocześnie czynności, która miała być w terminie wykonana; to samo stosuje się do osób niebędących stronami.
§ 2. W kwestii przywrócenia terminu orzeka postanowieniem organ, przed którym należało dokonać czynności.
§ 3. Na odmowę przywrócenia terminu przysługuje zażalenie.
Istotną kwestią jest także fakt, że strona może samodzielnie złożyć apelację tylko od wyroku Sądu Rejonowego. Jeżeli wyrok w I instancji wydał Sąd Okręgowy, to apelacja musi zostać sporządzona przez profesjonalistę – adwokata, radcę prawnego lub radcę prokuratorii generalnej skarbu państwa (chyba, że stroną jest prokurator).
Jaki jest termin na złożenie apelacji od wyroku karnego?
Termin na wniesienie apelacji wynosi 14 dni od dnia doręczenia stronie wyroku z uzasadnieniem. Należy pamiętać, że sąd nie sporządza takiego uzasadnienia z urzędu. Strona zainteresowana złożeniem apelacji musi więc po ogłoszeniu wyroku złożyć do sądu wniosek o sporządzenie oraz doręczenie uzasadnienia wyroku. Wniosek taki należy złożyć pisemnie w terminie 7 dni od ogłoszenia wyroku. Uzasadnienie nie zostanie sporządzone od razu – teoretycznie sąd ma na to 14 dni, ale nie jest to termin wiążący. W praktyce na uzasadnienie czeka się co najmniej miesiąc.
Jeżeli nie zdążysz złożyć apelacji bądź wniosku o uzasadnienie w terminie, możesz postarać się o przywrócenie tego terminu przez sąd, zgodnie z art. 126 k.p.k.:
Art. 443 [Zakaz pogarszania sytuacji oskarżonego]
W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego albo na korzyść oskarżonego w warunkach określonych w art. 434 § 4. Nie dotyczy to orzekania o środkach zabezpieczających wymienionych w art. 93a § 1 Kodeksu karnego.
Art. 434 [Zakaz pogarszania sytuacji oskarżonego]
§ 1. Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego jedynie:
1) wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, oraz
2) w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia, oraz
3) w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym, chyba że środek odwoławczy nie pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika i nie podniesiono w nim zarzutów albo ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od podniesionych zarzutów.
§ 2. Środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego, jeżeli zachodzą przesłanki określone w art. 440 lub art. 455.
§ 4. W przypadku skazania z zastosowaniem art. 60 § 3 lub 4 Kodeksu karnego lub art. 36 § 3 Kodeksu karnego skarbowego sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego, i to niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, także wówczas, jeżeli środek odwoławczy wniesiono wyłącznie na korzyść oskarżonego, który po wydaniu wyroku odwołał lub w istotny sposób zmienił swoje wyjaśnienia lub zeznania. Nie dotyczy to jednak przypadku zasadnego podniesienia zarzutu obrazy prawa materialnego lub stwierdzenia przez sąd odwoławczy okoliczności uzasadniających uchylenie orzeczenia, określonych w art. 439 § 1.
Możliwość złożenia apelacji jest w pewien sposób ograniczona. Osoba, która skarży wyrok, powinna mieć bowiem w tym interes, tj. muszą istnieć obiektywne przesłanki wskazujące na naruszenie praw osoby skarżącej przez rozstrzygnięcie zawarte w wyroku sądu I instancji. Ograniczenie to nie ma zastosowania do prokuratora – może on zaskarżyć wyrok zarówno na niekorzyść, jak i na korzyść oskarżonego. Rolą prokuratora nie jest bowiem doprowadzenie do skazania za wszelką cenę, lecz ochrona wymiaru sprawiedliwości poprzez dążenie do słusznego w danej sprawie rozstrzygnięcia.
Należy również wspomnieć, że sąd II instancji co do zasady nie może wydać wyroku pogarszającego sytuację oskarżonego w stosunku do wyroku I instancji, jeżeli wyrok zostanie zaskarżony na korzyść oskarżonego. O wyjątkach od tej zasady stanowią art. 434 § 1, 2 i 4 k.p.k. oraz art. 443 k.p.k.
§ 1. Od wyroku sądu pierwszej instancji stronom, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu przysługuje apelacja.
§ 2. Apelacja przysługuje również podmiotowi zobowiązanemu określonemu w art. 91a
Kto może złożyć apelację?
Zgodnie z treścią art. 444 k.p.k.,
Klienci często zgłaszają się do adwokata dopiero po wydaniu niepomyślnego dla nich wyroku przez sąd I instancji. Wynika to z przekonania, że sprawa musi się zakończyć w konkretny, zgodny z przekonaniem Klienta sposób. Niestety, nawet jeżeli Klient ma przysłowiową rację, to, wbrew pozorom, prawda nie zawsze obroni się sama. Zdarza się, że oskarżony zostaje uznany za winnego, mimo że nie popełnił przestępstwa (bądź dopuścił się mniej poważnego przewinienia, niż zostało mu zarzucone). Zdarza się również, że pokrzywdzonemu nie zostanie przyznane odszkodowanie pokrywające jego faktyczne straty, bądź w ocenie pokrzywdzonego oskarżony nie został ukarany wystarczająco surowo. Na szczęście, wyrok I instancji nie jest ostateczny – zarówno oskarżony, jak i pokrzywdzony, mogą złożyć apelację od wyroku sądu karnego. W jaki sposób złożyć apelację? Tego dowiesz się z dzisiejszego artykułu.
SPIS TREŚCI:
- Kto może złożyć apelację?
- Jaki jest termin na złożenie apelacji od wyroku karnego?
- Co powinna zawierać apelacja?
- Rodzaje zarzutów odwoławczych
- Jak długo czeka się na wyrok sądu II instancji?
- Czy można zaskarżyć prawomocny wyrok?
Apelacja od wyroku karnego
© 2022 ADWOKAT JOANNA DUDEK
KANCELARIA ADWOKACKA I MEDIACYJNA
Regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną